قرارداد آتی سهام چیست؟

قرارداد آتی سهام چیست؟

قرارداد‌های آتی سهام (Stock Futures) یکی از ابزارهای مالی مشتقه هستند که در بازارهای مالی جهانی به‌وفور معامله می‌شوند. این ابزارها به سرمایه‌گذاران و تجارت‌ کنندگان امکان می‌دهند تا به تبادل سهام به‌صورت قراردادی در آینده بپردازند. در این مقاله، به بررسی قرارداد‌های آتی سهام، مفهوم و ویژگی‌های آن‌ها، نحوه عملکرد، مزایا و معایب، و کاربردهای آن‌ها در بازار مالی می‌پردازیم.

مفهوم قرارداد‌های آتی سهام

قرارداد‌های آتی سهام (Stock Futures) به‌عنوان یک نوع قرارداد معاملاتی مشتقه تعریف می‌شوند که در آن، دو طرف (یک خریدار و یک فروشنده) به تبادل یک تعداد مشخص از سهام یک شرکت مشخص در یک تاریخ مشخص در آینده با یک قیمت تعیین‌شده توافق می‌کنند. این تعامل اجازه می‌دهد که سرمایه‌گذاران به سهام شرکت‌ها به‌عنوان دارایی پایه به‌صورت قراردادی در آینده دسترسی داشته باشند بدون اینکه نیاز به خرید و نگه‌داری واقعی سهام داشته باشند. از طرف دیگر خریدار قرارداد آتی سهام متعهد می‌شود سهام موردنظر را در تاریخ تعیین شده، با قیمت معین از فروشنده اوراق، خریداری نماید. قرارداد آتی سهام بر روی یک سهام خاص یا یک سبد از سهام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران منعقد می‌شود. برای ورود به بازار قرارداد آتی سهام، شما نیاز به داشتن کد بورسی و کد اختیار معامله دارید. شما می‌توانید با استفاده از سامانه‌های الکترونیکی شرکت‌های کارگزاری به خرید و فروش قرارداد آتی سهام بپردازید.

قرارداد آتی شاخص سهام چیست؟

قرارداد‌های آتی شاخص سهام، ابزارهای مالی جذابی هستند که در بازارهای مالی به‌وفور معامله می‌شوند. این قراردادها به معامله‌گران اجازه می‌دهند که به تعهداتی مشخص، در زمان معین در آینده، شاخص‌های سهام را خریداری یا فروش کنند. به­عبارت دیگر، این ابزارها به معامله‌گران امکان می‌دهند تا در قبال عملکرد یک گروه از سهام در بازار سرمایه، تعهد به معامله کنند.

شاخص سهام، نمایانگر عملکرد یک گروه از سهام در بازار است. این شاخص‌ها معمولاً توسط بورس‌ها یا مؤسسات مالی معتبر تعیین می‌شوند و نشان‌دهنده عملکرد متوسط یا جمعیتی از سهام در بازار می‌باشند. به‌عنوان مثال، شاخص S&P 500 نمایانگر عملکرد 500 شرکت بزرگ در بازار سهام آمریکا است.

قرارداد آتی شاخص سهام به‌عنوان یک ابزار مالی پیشرفته به کار می‌رود و برای معامله‌گران امکانات متعددی فراهم می‌کند. از جمله مهم‌ترین مزایا می‌توان به کاهش ریسک نوسانات قیمت شاخص‌ها و همچنین ایجاد فرصت‌های سودآور در بازار اشاره کرد. این قراردادها به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که در زمینه پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت شاخص‌ها فعالیت کنند یا از اختلاف قیمت‌ها در بازار سود به دست آورند.

برای ورود به بازار قرارداد آتی شاخص سهام، نیاز به داشتن کد بورسی و کد اختیار معامله دارید. این کدها را می‌توانید از طریق کارگزاران معتبر دریافت کنید و سپس از سامانه‌های الکترونیکی شرکت‌های کارگزاری یا وب‌سایت‌های معتبر برای معامله استفاده کنید.

قبل از ورود به بازار قرارداد آتی شاخص سهام، ضروری است که با مفاهیم و قوانین این بازار آشنا شوید. به‌عنوان مثال، شاخص پایه، قابل تحویل، و وجه تضمین از مفاهیم مهمی هستند که باید با آن‌ها آشنا باشید تا به‌طور موفق در این بازار عمل کنید.

تفاوت‌های اصلی بین قرارداد آتی شاخص سهام و قرارداد آتی سهام

قرارداد‌های آتی شاخص سهام و قرارداد‌های آتی سهام دو نوع قرارداد مالی متفاوت هستند که در بازار معاملاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اینجا، تفاوت‌های اصلی بین این دو نوع قرارداد را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

قرارداد آتی شاخص سهام، قراردادی است که به‌موجب آن، خریدار و فروشنده تعهد می‌کنند یک شاخص سهام را در تاریخ مشخصی در آینده، با قیمت معین به یکدیگر تحویل دهند. شاخص سهام، یک عدد است که نشان‌دهنده عملکرد گروهی از سهام در بازار است. برای مثال، شاخص S&P 500، نشان‌دهنده عملکرد 500 شرکت بزرگ آمریکایی است.

این قرارداد، به‌عنوان ابزاری برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت شاخص‌ها و همچنین به‌عنوان فرصتی برای سودآوری از اختلاف قیمت در بازار استفاده می‌شود.

قرارداد آتی سهام، قراردادی است که به‌موجب آن، فروشنده قرارداد تعهد می‌کند تعداد معینی از یک سهام پایه را در تاریخ مشخصی در آینده (سررسید)، با قیمت معین به خریدار تحویل دهد. از طرف دیگر خریدار قرارداد آتی سهام متعهد می‌شود سهام موردنظر را در تاریخ تعیین شده، با قیمت معین از فروشنده اوراق، خریداری نماید.

قرارداد آتی سهام روی یک سهام خاص یا یک سبد از سهام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران منعقد می‌شود. همچنین این قرارداد، به‌عنوان ابزاری برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت سهام و به‌عنوان فرصتی برای سودآوری از اختلاف قیمت در بازار استفاده می‌شود.

 سایر تفاوت‌های بین قرارداد آتی شاخص سهام و قرارداد آتی سهام عبارتند از:

دارایی پایه: دارایی پایه در قرارداد آتی شاخص سهام یک شاخص سهام است که نشان‌دهنده عملکرد یک گروه از سهام در بازار است. دارایی پایه در قرارداد آتی سهام یک سهام خاص یا یک سبدی از سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.

قابل تحویل: نوع قابل تحویل قرارداد آتی شاخص سهام، نقدی است. یعنی در صورتی که خریدار یا فروشنده در روز کاری پیش از روز کاری آخرین روز معاملاتی تصمیم به تحویل نگیرند، در روز کاری آخرین روز معاملاتی، خالص حساب بین خریدار و فروشنده با توجه به نظیر نقدی قابل تحویل (قیمت پایان روز) و قابل تحویل (قیمت معاملاتی)، حساب شده و در روز کاری بعدی، تسویه می‌شود. نوع قابل تحویل قرارداد آتی سهام، می‌تواند نقدی یا کالایی باشد. یعنی در صورت تمایل خریدار یا فروشنده، می‌توانند سهام پایه را در تاریخ سررسید تحویل گیرند یا بدهند.

قیمت مبنای نقدی: قیمت مبنای نقدی در قرارداد آتی شاخص سهام، قیمت پایان روز شاخص پایه است. قیمت مبنای نقدی در قرارداد آتی سهام، قیمت پایان روز سهام پایه است.

قیمت تسویه: قیمت تسویه در قرارداد آتی شاخص سهام، قیمت پایان روز شاخص پایه در آخرین روز معاملاتی است. قیمت تسویه در قرارداد آتی سهام، قیمت پایان روز سهام پایه در آخرین روز معاملاتی است.

در جدول زیر، تفاوت‌های اصلی بین قرارداد آتی شاخص سهام و قرارداد آتی سهام به‌صورت خلاصه آمده است:

این تفاوت‌ها تعیین می‌کنند که هر یک از این قراردادها برای چه اهدافی استفاده می‌شوند و چگونه انجام می‌شوند.

 ویژگی‌های قرارداد‌های آتی سهام

1. تاریخ سررسید: در هر قرارداد آتی سهام، یک تاریخ سررسید مشخص وجود دارد که در آن تبادل سهام انجام می‌شود. این تاریخ معمولاً در آینده و در ماه‌های بعدی تعیین می‌شود.
2. قیمت توافقی: قرارداد آتی سهام شامل قیمت توافقی (قیمت سهام در زمان توافق) است که در آینده برای تبادل سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قیمت به‌عنوان قیمت اجرا نیز شناخته می‌شود.
3. سهام پایه: هر قرارداد آتی سهام بر روی سهام یک شرکت معین تعیین می‌شود. این سهام معمولاً به‌عنوان دارایی پایه (Underlying Asset) شناخته می‌شوند.
4. حجم قرارداد: حجم یا تعداد سهام مشخصی که در هر قرارداد آتی سهام معامله می‌شود، تعیین می‌شود. این حجم ممکن است متفاوت باشد و از یک تا صدها هزار سهم یا بیشتر برسد.

نحوه عملکرد قرارداد‌های آتی سهام

قرارداد‌های آتی سهام یکی از ابزارهای مالی پیشرفته هستند که در بازارهای مالی جهانی به‌وفور معامله می‌شوند. این نوع قراردادها به معامله‌گران و سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به تبادل سهام یک شرکت خاص در آینده با قیمت مشخص‌شده پرداخت کنند. مزایای این ابزار مالی شامل کاهش ریسک نوسانات قیمت سهام، ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع‌تر، و مدیریت ریسک‌های بازاری هستند.

برای معامله با قراردادهای آتی سهام، ابتدا باید حساب وجه تضمین در یک کارگزاری مالی افتتاح شود. سپس، معامله‌گران باید با شرایط و مشخصات هر قرارداد آشنا شوند. اطلاعات مهمی از جمله تاریخ سررسید، قیمت توافقی، حجم قرارداد، و دارایی پایه قرارداد باید مورد توجه قرار گیرد. پس از انتخاب قرارداد مناسب، معامله‌گران می‌توانند سفارش خرید یا فروش خود را در سامانه معاملاتی کارگزاری ثبت کنند.

قرارداد منعقدشده در صورت تطابق سفارش با سفارش دیگر طرف مقابل. در پایان دوره قرارداد، تسویه توسط کارگزاری انجام می‌شود و تحویل سبد سهام به‌صورت نقدی یا فیزیکی صورت می‌گیرد، و وجه تضمین تا انجام معامله مسدود می‌شود.

قرارداد‌های آتی سهام به‌عنوان یک ابزار مالی قدرتمند و مورد توجه در بازارهای مالی به کار می‌روند و از آنجایی که امکان معامله با سهام در آینده را فراهم می‌کنند، برای سرمایه‌گذاران و تجارت‌ کنندگان اهمیت دارند. این ابزارها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا ریسک نوسانات بازار را مدیریت کنند و از فرصت‌های سودآور در بازار سهام بهره‌برداری کنند.

استاندارد تحویل در قرارداد آتی سهام 

استاندارد تحویل در قرارداد آتی سهام به شرایطی اطلاق می‌شود که برای تحویل سهام پایه در پایان دوره قرارداد تعیین شده‌اند. این شرایط شامل نوع تحویل (نقدی یا فیزیکی)، زمان تحویل، محل تحویل، روش محاسبه قیمت تحویل و هزینه‌های مربوط به تحویل هستند. بر اساس مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار، استاندارد تحویل در قرارداد آتی سهام به‌صورت زیر است.

• نوع تحویل: نقدی
• زمان تحویل: روز کاری بعد از روز سررسید قرارداد
• محل تحویل: حساب بانکی مشترک خریدار و فروشنده
• روش محاسبه قیمت تحویل: میانگین وزن‌دار قیمت‌های پایانی سهام پایه در 5 روز کاری پایان دوره قرارداد
• هزینه‌های مربوط به تحویل: هزینه‌های بانکی و کارگزاری

مزایا و معایب قرارداد‌های آتی سهام

مزایا:

1. تنوع در سرمایه‌گذاری: قرارداد‌های آتی سهام به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا در بازار سهام با تنوع بیشتری سرمایه‌گذاری کنند.
2. معاملات در آینده: این ابزار به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به تبادل سهام در آینده بپردازند و از نوسانات قیمت‌ها بهره‌برداری کنند.
3. مدیریت ریسک: سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از قرارداد‌های آتی سهام ریسک‌های مرتبط با نوسانات قیمت سهام را مدیریت کنند.

معایب:

1. ریسک بالا: این ابزارها همچنان دارای ریسک‌های بالایی هستند و ممکن است سرمایه‌گذاران بخواهند تا سرمایه بیشتری را در معاملات قرار دهند.
2. پیچیدگی: برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار، قرارداد‌های آتی سهام ممکن است پیچیده باشند و نیاز به مطالعه و آموزش داشته باشند.

کاربردهای قرارداد‌های آتی سهام

• حفاظت از ریسک: سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از قرارداد‌های آتی سهام از نوسانات قیمت سهام حفاظت کنند.
• معاملات مخاطره‌پذیر: برخی سرمایه‌گذاران معاملات مخاطره‌پذیر و بازی‌های بازار را ترجیح می‌دهند و از این ابزار به‌عنوان وسیله‌ای برای کسب سود از نوسانات بازار استفاده می‌کنند.
• تجارت معاملاتی: تجار و معامله‌گران می‌توانند با استفاده از قرارداد‌های آتی سهام تجارت‌های خود را مدیریت کنند و ریسک‌های مرتبط با قیمت سهام را کاهش دهند.

سخن پایانی

قرارداد‌های آتی سهام ابزارهای مالی قدرتمندی هستند که در بازار مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قراردادها به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران امکان می‌دهند تا در آینده به خرید و فروش سهام با قیمت و تاریخ مشخص دست پیدا کنند. تفاوت‌های مهمی بین قرارداد‌های آتی شاخص سهام و قرارداد‌های آتی سهام وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند تا تصمیم به انتخاب ابزار مناسب برای نیازهای خود بگیرید.

ممنون که تا پایان مقاله “قرارداد آتی سهام چیست” همراه ما بودید.

بیشتر بخوانید:

• انواع بازارهای مالی چیست و تئوری کارایی آن‌ها چگونه است
• معرفی انواع اوراق بهادار
• روش دریافت کد بورسی برای ورود به بازار بورس
• اوراق مرابحه چیست
• اوراق قرضه چیست