فهرست مطالب:
طلا چیست؟
طلا یک عنصر شیمیایی با نشان Au است که از نام لاتین آن aurum به معنی «درخشش سپیده‌دم» گرفته شده است و شماره اتمی آن ۷۹ است. این فلز گران‌بها و قیمتی به‌عنوان یکی از گران‌ترین فلزات جهان شناخته میشود. طلا از زمان‌های قدیم به‌عنوان یک ماده گران‌بها و باارزش مورد استفاده قرار می‌گرفت.
طلا به‌صورت طبیعی در سنگ‌ها و کانی‌ها یافت میشود، و معادن طلا در سراسر جهان وجود دارند. برخی از معدن‌های معروف طلا شامل معادن کالیفرنیا و کلرادو در ایالات متحده، معادن ویتوریا و جولیا در استرالیا، معادن ویت‌واترسرند در آفریقای جنوبی، و معادن سیبری در روسیه هستند.
استخراج طلا از معادن به‌وسیله متخصصان معدن و مهندسان معدنی انجام میشود. پس از استخراج، طلا معمولاً به شکل خام و نیاز به فرآوری دارد تا به‌صورت جواهرات یا سکه‌های طلا تبدیل شود. این فرآوری ممکن است شامل جواهرسازی، ذوب، ریخته‌گری، و سایر عملیات باشد.
این عنصر به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی خاص خود، به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری نیز جذابیت دارد و به‌عنوان یک ابزار تجاری و مالی نیز به کار میرود. همچنین، طلا در زمینه‌های مختلفی از جمله الکترونیک، پزشکی، و فناوری‌های پیشرفته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این فلز نرم و براق و به رنگ زرد است که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود. طلا از جمله فلزات کم واکنش در شرایط استاندارد است و به‌ندرت با دیگر عناصر ترکیب میشود. طلا در طبیعت به‌صورت خالص یا به همراه دیگر فلزات مانند نقره، مس، پلاتین و جیوه یافت میشود. بعضی از ترکیبات شیمیایی طلا با عناصری مانند تلوریوم، کلر، سولفور و سلنیوم نیز شناخته‌شده‌اند.
تاریخچه طلا
تاریخچه طلا یک موضوع جذاب و پر از رمز و راز است. طلا یکی از قدیمی‌ترین فلزات شناخته‌شده بشر است که از هزاران سال پیش برای ساخت جواهرات، سکه، ظروف و هنرهای زیبا استفاده شده است. طلا همچنین نقش مهمی در تاریخ، فرهنگ، اقتصاد و سیاست دنیا داشته است. اولین کشف طلا در رودخانه‌ها بود که باعث شد مردم به دنبال ذرات طلایی در بستر رودخانه‌ها بگردند. این روش هنوز هم در برخی نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به گفته باستان شناسان، تاریخچه طلا در ایران به سه هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد. در دوران باستان در هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد استفاده از سنگهای عقیق و فیروزه‌ی روشن متداول بود.
در دوره هخامنشیان برای اولین بار در جهان سکه طلا توسط داریوش کبیر در ایران ضرب گردید که به آن داریک گفته میشود. مردان و زنان ایرانی در عهد هخامنشیان با خود جواهرات بسیاری داشتند. گنجینه آمودریا موسوم به جیحون که در سال ۱۸۷۷ میلادی در حوالی تاجیکستان کشف شده و شامل بازوبند، گردنبند، گوشواره و دستبند از جنس طلا است، نمونه‌ای از جواهرسازی هخامنشیان است.
اولین معدن طلا در آکروپلیس، بلغارستان، کشف شده است که به ۴۲۰۰ تا ۴۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. اولین سکه طلا نیز در لیدی باستان (کشور فعلی ترکیه) در قرن هفتم پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این سکه‌ها به‌عنوان وسیله تجارت و پرداخت استفاده می‌شدند.
اولین هجوم برای طلا در کالیفرنیا در سال ۱۸۴۸ رخ داد که باعث شد صدها هزار نفر به دنبال ثروت و شانس به این منطقه بروند. این حادثه تأثیر زیادی بر رشد جمعیت، توسعه صنعت و تاریخ آمریکا داشت.
بزرگترین گنجینه طلا در جزیره گوآ، در هند، پیدا شده است که حدود ۲۰۰ تُن طلا را شامل میشود. این گنجینه متعلق به پادشاهان ویرابادورای باستان بود که در قرن هفدهم توسط پرتغالی‌ها تصرف شده بود. بزرگترین تولیدکننده طلا در جهان در حال حاضر چین است که در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۲۰ تُن طلا را تولید کرده است. دومین تولیدکننده طلا استرالیا و سومین تولیدکننده روسیه است.
طلا در طبیعت
طلا در طبيعت
طلا در طبیعت به‌صورت‌های مختلف یافت میشود. برخی از آن‌ها عبارتند از:
• رگه‌های کوارتز: بر اساس رسوب مواد معدنی از مایعات داغ که در شکاف‌های عمیق پوسته زمین جریان دارند، بنا شده است. زمانی که مایعات خنک شوند یا با سنگهای دیگر واکنش داده، طلای حل‌شده در آن‌ها رسوب می‌کند و رگه‌های کوارتز را تشکیل میدهد. این رگه‌ها باید حفاری، خرد و فرآوری شوند تا طلا را استخراج کنند.
• طلای بستر رودخانه: بر اساس فرسایش سنگهای حاوی رگه‌های کوارتز و شستشو و جابه‌جایی طلا توسط آب رودخانه، بنا شده است. چون طلا سنگین‌تر از سایر مواد است، در بستر رودخانه جمع شده و رسوبات طلای آبرفتی را ایجاد می‌کند. این رسوبات معمولاً با استفاده از ظروف خاص جداسازی میشوند.
• تمرکز سطح: در اثر حل شدن فلزات دگرگون‌شده در منطقه‌ای با حجم کافی و در زمان مناسب، بنا شده است. در این صورت، طلا به حد قابل‌توجه در هزار تکه چیده و متمرکز میشود. این تمرکز معمولاً با استفاده از روشهای فروپالایش، الکتروپالایش یا سانتریفورژ جداسازی میشوند.
تشخیص سنگهای حامل طلا
برای تشخیص سنگهای حامل طلا، بعضی از روشهای زیر میتواند مفید باشد:
• رنگ: طلا دارای رنگ زرد روشن و براق است که با دیگر فلزات اشتباه گرفته نمی‌شود. اگر سنگی دارای رنگ زرد تیره، مسی یا نارنجی باشد، احتمالاً حاوی پیریت، کالکوپیریت یا مالاکیت است که با طلا فرق دارند.
• وزن: طلا یکی از سنگین‌ترین فلزات است و چگالی آن حدود 19.3 گرم بر سانتی‌متر مکعب است. این بدان معناست که سنگ حاوی طلا باید سنگین‌تر از سایر سنگهای مشابه باشد. برای مقایسه وزن سنگ‌ها، می‌توان از ترازو یا حس لامسه استفاده کرد.
• شکل: طلا به‌صورت دانه‌ای، تکه‌ای، پودر یا رشته‌ای در میان سنگ‌ها یافت میشود. این شکل‌ها معمولاً نامنظم و بدون گوشه و خط هستند. اگر سنگی دارای شکل منظم، مثلثی، مکعبی یا هشت‌وجهی باشد، احتمالاً حاوی پیریت، کالکوپیریت یا فلوریت است که با طلا فرق دارند.
• خط: خط چیزی است که در هنگام خط کشیدن یک سنگ روی یک سطح صاف و سخت به‌جا میماند. خط طلا همان رنگ زرد طلا است و با دیگر فلزات اشتباه گرفته نمی‌شود. برای تعیین خط سنگ‌ها، می‌توان از صفحات خط کشیده شده از پروسلین، شیشه یا فلز استفاده کرد.
• واکنش: طلا یک فلز واسطه است که به‌ندرت با دیگر عناصر ترکیب میشود. به همین دلیل، طلا در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود. این خصوصیت طلا را از دیگر فلزات مانند آهن، مس، نقره و جیوه تمیز میدهد. بعضی از تستهای شیمیایی برای تعیین خلوص طلا نیز وجود دارد که با استفاده از اسید نیتریک، کلروپلاتینیک اجرا میشوند.
کاربردهای طلا
طلا یک فلز گران‌بها و زیبا است که کاربردهای متنوع و مهمی در زندگی انسان‌ها دارد. برخی از کاربردهای طلا عبارتند از:
• ساخت جواهرات و زیورآلات:
این کاربرد شاید معروف‌ترین و قدیمی‌ترین کاربرد طلا باشد. طلا به دلیل رنگ زرد براق، شکل‌پذیری، مقاومت در برابر خوردگی و تیرگی، عدم واکنش‌پذیری با دیگر عناصر، و کمیابی، یک فلز مناسب برای ساخت انواع حلقه، گوشواره، گردنبند، دستبند، سرویس، تاج و … است.
طلا را معمولاً با دیگر فلزات مانند نقره، مس، پلاتین و … آلیاژ می‌کنند تا خواص موردنظر را به دست آورند . برای مثال، طلا با نقره و مس تشکیل الکتروم میدهد که یک فلز به رنگ زرد روشن است.
• شمش طلا:
شمش‌های طلا به شکل قراضه‌های صاف و تمام شده از طلا تولید میشوند. این شمش‌ها معمولاً به‌عنوان واحدهای استاندارد و قابل تجارت استفاده میشوند. شمش‌های طلا معمولاً برای انبارداری ثروت، جواهرسازی، و تولید سکه‌های طلا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• سکه‌های طلا:
طلا به‌عنوان یک واحد ارزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و سکه‌های طلا به‌عنوان واحدهای پولی در جهان به کار می‌روند. این سکه‌ها معمولاً دارای وزن و ارزش استانداردی هستند و توسط بانک‌های مرکزی تولید و منتشر میشوند.
• سرمایه‌گذاری و پول:
این فلز باارزش، قابل تبادل در بازار جهانی است. طلا به‌عنوان یک دارایی امن در برابر نوسانات اقتصادی و تورم شناخته‌شده است. بسیاری از افراد و سازمان‌ها بخشی از پس‌انداز خود را به‌صورت شمش یا سکه طلا نگه‌داری می‌کنند. همچنین بسیاری از کشورها بخشی از ذخایر خود را به‌صورت طلا در بانک‌های مرکزی خود نگه‌داری می‌کنند.
• صنایع الکترونیک:
طلا یک فلز با رسانایی الکتریکی بالا است که در ساخت قطعات الکترونیک مانند ترانزیستور، دیود، مقاومت، خازن، پین، سوئیچ و … کاربرد دارد.طلا به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و تیرگی، عملکرد قابل اعتماد و پایدار را در قطعات الکترونیک فراهم می‌کند.
• پزشکی و دندانپزشکی:
طلا به دلیل خواص شفاف نسبت به پرتو اشعه ایکس و گاما، در تصویربرداری پزشکی کاربرد دارد. همچنین طلا به‌عنوان چسباندن سلولهای سرطان به لیزر کاربردی دارد که باعث نابودی سلولهای سرطانی میشود. در دندانپزشکی نیز از طلا برای ساخت، پرکردن و پلاک دندان استفاده میشود.
طلا به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و تیرگی، سازگاری با بافت‌های دهان و قابلیت شکل‌پذیری، یک ماده مناسب برای این کاربرد است.
• فناوری‌های فضایی:
طلا به دلیل خواص بازتابنده و حفاظت کننده در برابر اشعه‌های مضر خورشید، در ساخت تجهیزات فضایی مانند ماهواره‌ها، فضاپیماها، لباس‌های فضانوردان و … کاربرد دارد.
طلا به‌عنوان یک لایه نازک روی شیشه‌ها، پوشش‌ها و سطوح دیگر از تجهیزات فضایی پوشانده میشود تا از اثرات مخرب حرارت و تابش خورشید جلوگیری کند
خلوص و آلیاژ طلا
خلوص طلا به مقدار فلز طلا در ۲۴ قسمت از یک واحد اندازه‌گیری مانند گرم یا اونس اطلاق میشود. به¬عبارت دیگر، خلوص طلا نشان‌دهنده درصد فلز طلا در یک واحد از جواهرات است. خلوص طلا را با عبارت عیار یا کارات نشان می‌دهند. برای مثال، ۱۸ کارات یعنی ۱۸ قسمت فلز طلا از ۲۴ قسمت در جواهرات. هر چه خلوص طلا بالاتر باشد، رنگ زرد آن روشن‌تر خواهد بود.
آلیاژ طلا به ترکیب فلز طلا با دیگر فلزات مانند نقره، مس، پلاتین، نیکل، پالادیوم، رودیوم و … اطلاق میشود. این ترکیب باعث میشود که خواص فیزیکی و شیمیایی طلا تغییر کند. برای مثال، سختی، رسانایی، رنگ، جذب و بازتاب نور و …. هر چه مقدار فلزات دیگر در ترکیب بالاتر باشد، رنگ زرد فلز طلا کمرنگ شده و رنگ دیگر به دست می‌آید.
عیار طلا
طلا به‌عنوان یک فلز گران‌بها و ارزشمند در انواع مختلفی در دسترس است که ازنظر عیار و ویژگی‌های فیزیکی متفاوت هستند.
در ادامه، به برخی از انواع معروف طلا اشاره میشود:
• طلا عیار 24 (طلا خالص):
طلا عیار 24 به‌عنوان طلا خالص شناخته میشود. این نوع طلا دارای عیار 100٪ است، به این معنا که تمامی اتم‌های آن از طلا تشکیل شده‌اند. این نوع طلا به‌طور معمول برای جواهرات باارزش و سکه‌های طلایی استفاده میشود.
• طلا عیار 22:
طلا با عیار 22 دارای خلوص 91.7٪ است، به این معنا که در هر 24 قسمت، 22 قسمت از آن طلا و 2 قسمت دیگر معمولاً از سایر فلزات مثل نقره یا مس تشکیل شده‌اند. این نوع طلا نیز برای جواهرات باارزش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• طلا عیار 18:
طلا با عیار 18 دارای خلوص 75٪ است، به این معنا که در هر 24 قسمت، 18 قسمت از آن طلا و 6 قسمت دیگر از فلزات دیگر تشکیل شده‌اند. این نوع طلا نیز برای جواهرات و سکه‌های طلایی استفاده میشود.
• طلا عیار 14:
طلا عیار 14 دارای خلوص 58.3٪ است، به این معنا که در هر 24 قسمت، 14 قسمت از آن طلا و 10 قسمت دیگر از فلزات دیگر تشکیل شده‌اند. این نوع طلا به‌صورت رایج در جواهرات استفاده میشود.
• طلا عیار 9:
طلا عیار 9 دارای خلوص 37.5٪ است، به این معنا که در هر 24 قسمت، 9 قسمت از آن طلا و 15 قسمت دیگر از فلزات دیگر تشکیل شده‌اند. این نوع طلا ممکن است در برخی جواهرات و اشیا دیگر به کار برود.
تعیین عیار طلا مهم است زیرا عیار نشان‌دهنده میزان خالصی طلا در ترکیب آن است و بر تعیین ارزش و قیمت محصولات طلا تأثیر می‌گذارد.
انواع رنگ‌بندی طلا
انواع رنگ بندي طلا
رنگ‌بندی طلا یک موضوع جالب و مفید است. طلا یک فلز زرد و براق است که از هزاران سال پیش برای ساخت جواهرات، سکه، ظروف و هنرهای زیبا استفاده شده است. اما آیا می‌دانید که طلا در رنگ‌های مختلفی نیز وجود دارد؟ در این پاسخ، به شما انواع مختلف رنگ‌بندی طلا و عوامل مؤثر بر آن را معرفی می‌کنم.
رنگ‌بندی طلا به دو عامل اصلی بستگی دارد: خلوص و آلیاژ.
بر اساس خلوص و آلیاژ، انواع مختلفی از رنگ‌بندی طلا وجود دارد که به شما معرفی میکنیم:
• طلای زرد:
این نوع طلا شاید معروف‌ترین و قدیمی‌ترین نوع رنگ‌بندی طلا باشد. این رنگ به دلیل خلوص بالای فلز طلا است که با دیگر فلزات کمتر آلیاژ شده است. معمولاً از نقره و مس برای تنظیم عیار و سختی طلای زرد استفاده میشود. کاربرد طلای زرد در ساخت جواهرات، سکه، ظروف و هنرهای زیبا است.
• طلای سفید:
این نوع رنگ‌بندی با ترکیب فلز طلا با فلزات سفید رنگ مانند نیکل، پالادیوم، پلاتین یا روی ساخته میشود. این ترکیب باعث میشود که رنگ زرد فلز طلا کمرنگ شود و رنگ سفید یا خاکستری به دست بیاید. اما این رنگ همچنان دارای سایه‌ای از زرد است. برای رسیدن به رنگ سفید کامل، یک لایه نازک از فلز رودیوم روی سطح طلای سفید پوشانده میشود.
• طلای قرمز یا صورتی:
این نوع رنگ‌بندی با ترکیب فلز طلا با فلز مس ساخته میشود. مس یک فلز قرمز رنگ است که با اضافه شدن به فلز طلا، رنگ صورتی یا قرمز به دست میدهد. هر چه مقدار مس بیشتر باشد، رنگ قرمز یا صورتی تیره‌تر خواهد بود. طلای صورتی در صنایع جواهرسازی، لوکس و مد به کار میرود. این نوع طلا دارای رنگ گرم و جذاب است که نماد تجمل‌گرایی و عشق است. بسیاری از بانوان این نوع طلا را به‌عنوان هدیه عروس یا سالگرد ازدواج درخواست می‌کنند.
• طلای سبز:
این نوع رنگ‌بندی با ترکیب فلز طلا با فلز نقره ساخته میشود. نقره یک فلز سفید رنگ است که با اضافه شدن به فلز طلا، رنگ سبز چمن به دست میدهد. هر چه مقدار نقره بالاتر باشد، رنگ سبز تیره‌تر خواهد بود. در صنایع جواهرسازی، الکتروپالایش و کاتالیست کاربرد دارد.
• طلای آبی:
این نوع رنگ‌بندی طلا با ترکیب فلز طلا با فلز ایندیوم ساخته میشود. ایندیوم یک فلز نقره‌ای رنگ است که با اضافه شدن به فلز طلا، رنگ آبی به دست میدهد. هر چه مقدار ایندیوم بالاتر باشد، رنگ آبی تیره‌تر خواهد بود. این نوع طلا در صنایع الکترونیک، لیزر و نورپردازی کاربرد دارد.
• طلای بنفش:
این نوع رنگ‌بندی طلا با ترکیب فلز طلا با فلز آلومینیوم ساخته میشود. آلومینیوم یک فلز سفید رنگ است که با اضافه شدن به فلز طلا، رنگ بنفش به دست میدهد. هر چه مقدار آلومینیوم بالاتر باشد، رنگ بنفش تیره‌تر خواهد بود. این نوع طلا در صنایع هوافضا، دفاع و پزشکی کاربرد دارد.
• طلای سیاه:
این نوع رنگ‌بندی طلا با تغییر سطح فلز طلا با روشهای مختلف مانند الکترو پلاسما، لیزر، گالوانیزاسیون و … ساخته میشود. این روش‌ها باعث میشود که سطح فلز طلا جذب نور کند و رنگ سیاه به دست بیاید. این نوع طلا در صنایع جواهرسازی، لوکس و مد کاربرد دارد.
• طلای خاکستری:
این نوع رنگ‌بندی طلا با ترکیب فلز طلا با فلزات گروه پالادیوم مانند پالادیوم، پلاتین، رودیوم و … ساخته میشود. این فلزات دارای رنگ خاکستری هستند که با اضافه شدن به فلز طلا، رنگ خاکستری به دست می‌دهند. هر چه مقدار فلزات گروه پالادیوم بالاتر باشد، رنگ خاکستری تیره‌تر خواهد بود. این نوع طلا در صنایع جواهرسازی، الکترو پالایش و کاتالیست کاربرد دارد.
• طلای کلوئیدی:
این نوع رنگ‌بندی طلا با تعلق نانوذرات طلا در یک محلول، معمولاً آب، ساخته میشود. این نانوذرات دارای خصوصیات نوری منحصربه‌فرد هستند که باعث میشود که کلوئید به رنگ قرمز شدید (برای ذرات کروی کمتر از ۱۰۰ نانومتر) یا آبی / بنفش (برای ذرات کروی بزرگتر یا نانولوله) باشد. این نوع طلا در صنایع پزشکی، بیولوژیک، نانوتکنولوژی و فتونیک کاربرد دارد.
سخن پایانی
طلا به‌عنوان یکی از گران‌ترین و ارزشمندترین فلزات جهان با تاریخچه طولانی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در جواهرسازی، سکه‌سازی، الکترونیک، پزشکی و صنایع دیگر به کار میرود. این فلز همچنین نقش مهمی در تاریخ، فرهنگ، اقتصاد و سیاست دنیا داشته است و دارای خواص فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد است که باعث میشود که در صنایع مختلف مانند الکترونیک، پزشکی، فضایی و … کاربرد داشته باشد. طلا را می‌توان با دیگر فلزات ترکیب کرد و رنگ‌های مختلفی به دست آورد. طلا یک فلز باارزش است که قابل تبادل در بازار جهانی است. طلا به‌عنوان یک دارایی امن در برابر نوسانات اقتصادی و تورم شناخته‌شده است.
بیشتر بخوانید: مقایسه بورس طلا و مسکن – انواع بازارهای مالی چیست و تئوری کارایی آن‌ها چگونه است
نظرات کاربران